Grecki kryzys finansowy i możliwe jego rozwiązanie

0
376
Grecki kryzys finansowy i możliwe jego rozwiązanie

S komplikowany i mylący amerykański system finansowy, w którym funkcjonowały kombinacje walut wspartych długiem i aktywami przyczynił się do paniki  w 1873 i 1893 roku, a w konsekwencji także do Wielkiego Kryzysu lat 1873-78 i 1893-98. Był też bezpośrednią przyczyną “paniki bankierów” w 1907 roku.

Problem przed jakim dziś stoi Grecja jest podobny do ówczesnego. Stanowi go także dziś emitowana przez rząd, wsparta długiem, a nie aktywami waluta. Waluta niezwiązana bezpośrednio poprzez własność prywatną z obecną wartością istniejących i tych, które zostaną dopiero wytworzone towarów i usług. Jedyną przewagę jaką ma wsparta długiem rządu Grecji waluta, w porównaniu z amerykańską tamtego okresu,  jest jej elastyczność (systemową zdolność do wzrostu lub spadku wartości). Dziewiętnastowieczny pieniądz amerykański był nieelastyczny – o ustalonej ilości emisji dopóki rząd nie podjął innej decyzji.

Zamiast kreować pieniądz w sposób, który podnosi poziom zadłużenia Grecja musi zacząć kreować pieniądz tak żeby podnieść poziom produkcji.

Oczywiście elastyczność waluty wspartej zadłużeniem nie jest doskonałym rozwiązaniem, bo pozwoliła rządowi Grecji zwiększyć wydatki dopóki udawało mu się uciec od odpowiedzialności. Teraz kiedy jednak nadszedł czas spłaty i trzeba dotrzymać obietnicy wielu jest niezadowolonych, że Grecy nie mogą już utrzymać poziomu konsumpcji tego co inni produkują.

Stabilna waluta oparta o aktywa jest kluczowym elementem koniecznym żeby Grecja stała się produktywna. Zamiast kreować pieniądz w sposób, który podnosi poziom zadłużenia Grecja musi zacząć kreować pieniądz tak żeby podnieść poziom produkcji.

Rozwiązanie tego problemu nie zależy od ilości pieniędzy. Można wykreować tyle pieniądza ile potrzeba – kreować na rzecz produkcji, a nie konsumpcji czy pokrycia wydatków rządu. Zgodnie z prawem rynków Saya jeśli produkuje się rynkowe towary i usługi, to jednocześnie generuje się potencjalny dochód. Jeśli się zaspokoi własny popyt i konsumuje towary i usługi to tak jakby się wymieniło to co się wyprodukowało na to co się skonsumowało lub (jak ekonomiści mówia) zrealizowany był popyt efektywny. Dlatego prawo Saya można streścić w stwierdzeniu, że “podaż generuje własny popyt, a popyt swoją własną podaż.”

Grecja najpierw więc musi przywrócić walutę opartą na aktywach jeśli chce położyć fundament pod proces całkowitego pozbycia się zadłużenia. Grecja już udowodniła, że nie może poradzić sobie z “zarządzaną walutą”, a zatem najlepszym rozwiązaniem jest usunięcia źródła pokusy. Jeśli cywilizacja kilku tysięcy lat czegoś nauczyła człowieka to z pewnością tego, że gdy polityk może wydać pieniądze, to je wyda. To jest pewnego typu prawo Murphy’ego finansów.

Jak zatem USA poradziły sobie z tym problemem czy dokładniej mówiąc przygotowały się do tego (i nie skończyły tego procesu)? Po pięciu lat politykowania w 1913 r. Kongres uchwalił Ustawę o Rezerwie Federalnej i skonstruował plan, który zadziałałby doskonale gdyby nie politycy, którzy chcieli go obejść.

W ustawie znalazło się wiele ważnych ustaleń. Nas jednak interesuje w jaki sposób USA planowało zastąpić trzy waluty wsparte długiem rządu (banknoty Banku Narodowego, papiery wartościowe 1890 i banknoty USA) pojedyńczą walutą wspartą aktywami sektora prywatnego z uniknięciem jakichkolwiek strat banków komercyjnych, które były zobowiązane prawem do nabycia obligacji rządowych żeby wesprzeć emitowane papiery wartościowe.

To miał  być stopniowy proces, bo inaczej doszłoby do spadku wartości długu rządowego co spowodowałoby straty banków. Najpierw Banki Rezerwy Federalnej otrzymały prawo wykupu obligacji zdeponowanych w bankach komercyjnych poprzez operacje na wolnym rynku. To jednak nie był główny powód ustanawiana operacji na otwartym rynku. Głównym powodem było umożliwienie każdemu Bankowi Rezerwy Federalnej natychmiastowego podniesienia lub obniżenia poziomu podaży pieniądza w wypadku gdyby doszło do paniki na rynkach lub w innej nieprzewidzianej sytuacji.

 Grecja najpierw więc musi przywrócić walutę opartą na aktywach jeśli chce położyć fundament pod proces całkowitego pozbycia się zadłużenia. 

Rezerwa Federalna miała zakupić obligacje z “Banknotami Rezerwy Federalnej”, a banki komercyjne natychmiast miały unieważnić banknoty Banku Narodowego zastępując je banknotami Rezerwy Federalnej. Oczywiście to był proces czasochłonny ponieważ banknoty różnych banków były w obiegu w całym kraju i nie udałoby się ich zgromadzić do wymiany w jednej chwili.

Ten proces trwał 25 lat i skończył się w 1938 r. W tym momencie wszystkie pozostałe banknoty Banku Narodowego zostały przemianowane na papiery Rezerwy Federalnej. (a nie co należy zaznaczyć banknoty Federalnej Rezerwy).

W ten sposób jednak jedna waluta wsparta długiem zastąpiła inną walutą wspartą zadłużeniem rządowym. W tym samym czasie banki komercyjne zaczęły redyskontować papiery dłużne w swoich lokalnych Bankach Rezerwy Federalnej. Bank Rezerwy Federalnej wydawał weksel do wsparcia nowego depozytu na żądanie (a’vista) dla banku komercyjnego albo papierów Federalnej Rezerwy, które były dostarczane bankom komercyjnym.